جهان امروز در هر لحظه پیشرفت های روزافزونی را در همه ی عرصه ها شاهد است،که باعث بوجود آمدن ارتباطات و معاملات بیشتری در سطح بین الملل گردیده است. که این مهم نیازمند ایجاد قراردادهای بین المللی است .این قراردادها یکی از مهمترین ابزارهای حقوقی برای تنظیم روابط بین دولت ها، سازمان های بین المللی و حتی اشخاص خصوصی در عرصه جهانی هستند.این قراردادها که به معاهدات نیز معروف اند ، نقشی کلیدی در تضمین نظم و همکاری جهانی دارند و موضوعات مختلفی از جمله تجارت ، محیط زیست ،حمل ونقل ، حقوق بشر ، حل منازعات و امنیت بین المللی را پوشش می دهند.
مفهوم قراردادهای بین المللی بر پایه اصول حقوق بین الملل عمومی شکل گرفته و اغلب با توافق نامه های چند جانبه یا دو جانب به اجرا در می آید . این اسناد حقوقی ، علاوه بر انعکاس اراده طرفین ، تعهداتی الزام آور ایجاد میکنند که عدم رعایت آنها می تواند به مناقشات جدی در سطح جهانی منجر شود.
بهمین دلیل توجه و شناخت ابعاد مختلف قراردادهای بین المللی ، از جمله مراحل انعقاد ، اجرا ی تعهدات ، تفسیر و نحوه حل و فصل اختلافات ناشی از آن از اهمیت حیاتی برخوردار است. و در دنباله ی این مسیر ما قطعا با چالش هایی از قبیل تداخل قوانین داخلی با تعهدات بین المللی ، مسائل مربوط به حق شرط و تاثیر تحولات سیاسی بر قراردادهای بین المللی روبرو میشویم.
با اینکه بطور کلی و از لحاظ شکلی نحوه تنظیم این قراردادها همانند قراردادهای داخلی میباشد و تفاوت فاحشی باهم ندارند اما توجه نکردن به جزئیات پیچیده و کپی برداری صرف از قراردادهای داخلی میتواند خسارت جبران ناپذیری ایجاد کند.پس نگاه اصولی و درست به نقشه ی راه قراردادهای بین المللی میتواند ما را از به خطر افتادن در گرفتاری های غیرقابل جبران رهایی ببخشد.
کمک گرفتن از متخصصان حقوقی که در عرصه ی بین الملل فعالیت دارند باعث کاهش ریسک در زمینه ها ی مدنظرو بهبود شرایط معامله در این زمینه حساس میشود.
شاید در ابتدا با این سوال روبرو شویم که قراردادهای بین المللی چیست و چه فرقی با سایر قراردادها دارند ؟ که مناسب ترین راه هم، برای شناخت ادامه مسیر ، جواب دادن به این سوال و انتخاب بهترین جواب میباشد.
در تعریف این نوع قرارداد میتوانیم بگوییم قراردادی است که حداقل یک عنصر خارجی در آن وجود داردکه این عنصر میتواند تابعیت طرفین قرارداد ،محل اجرای قرارداد ، محل انعقاد قرارداد و یا عناصر دیگر باشد .
و یک قرارداد زمانی واجد وصف بین المللی میشود که دو طرف قرارداد در دو کشور مختلف اقامت داشته باشند یا اینکه محل اجرا قرارداد خارج از محل اقامت دو طرف باشد.
همچنین قبل از تنظیم انواع قراردادهای بین المللی ، طرفین باید با یکدیگر در مورد کیفیت ، نوع ، مقدار، موعد تحویل کالا یا خدمات ، پرداخت پول و هر تضمین قراردادی با هم مذاکره کنند.
بعد از شناخت اولیه ی قراردادهای بین المللی ما با سرفصل های جدیدی از این مبحث آشنا میشویم که برای رسیدن به اهداف بین المللی مارا کمک میکنند.
از منظر تاریخی ،توسعه قراردادهای بین المللی به زمان های بیار دور باز میگردد.نمونه هایی از توافقات اولیه در دوره تمدن های
باستانی، مانند عهدنامه قادش میان مصر و هیتی ها (1274 قبل از میلاد مسیح)، نشان دهنده اهمیت تنظیم روابط میان دولت ها بوده
است . با گذر زمان و افزایش پیچیدگی های روابط بین المللی ،نیاز به تنظیم این روابط از طریق قراردادهای مدون و استاندارد بیش
از پیش احساس شد.
در دوران معاصر ، با تاسیس سازمان ملل متحد و تدوین کنوانسیون وین در مورد حقوق معاهدات (1969) چارچوب حقوقی مدرنی
برای تنظیم ،انعقاد و اجرای قراردادهای بین المللی ایجاد شد. این کنوانسیون اصول اساسی مانند رضایت طرفین، تعهد به اجرای
توافق نامه و احترام به قوانین بین المللی را به رسمیت می شناسد.
قراردادهای بین المللی در آسیا بخش مهمی از تاریخ این قاره را تشکیل می دهند،زیرا آسیا به دلیل موقعیت جغرافیایی ،منابع غنی و تنوع فرهنگی ،همواره مورد توجه قدرت های منطقه ای و جهانی بوده است.
در زیرخلاصه ای از برخی مراحل مهم در تاریچه
قراردادهای بین المللی در آسیا آورده شده است :
معاهدات امپراتوری های کهن: در دوران باستان ،امپراتوری های آسیایی همچون هخامنشیان ،اشکانیان ، و امپراتوری های هند و چین ، قراردادهایی با قدرت های همسایه برای حفظ صلح ، تجارت و هم پیمانی در برابر دشمنان مشترک منعقد می کردند.
وجود جاده ابریشم موجب ایجاد توافقات تجاری میان امپراتوری های آسیایی و تمدن های غربی شد. قراردادهای نابرابر یا قراردادهای دوران استعمار: در قرن 19 قدرت های اروپایی مانند بریتانیا ،فرانسه و روسیه و کشور ژاپن معاهدات نابرابری را به کشورهایی مانند ایران و چین تحمیل کردند. یکی از مشهورترین این قراردادها ،قرارداد نانجینگ (1842) است که چین را مجبوره واگذاری هنگ کنگ به بریتانیا کرد.
قرارداد ترکمانچای (1828) و قرارداد گلستان (1813) دو قراردادی هستند که بین ایران و امپراتوری روسیه بسته شدند و
بخش هایی از سرزمین های ایران و روسیه واگذار شد.
قراردادهای جنگ جهانی و پس از آن : قرارداد سایکس -پیکو (1916) که میان بریتانیا و فرانسه برای تقسیم مناطق خاورمیانه پس
از سقوط امپراتوری عثمانی به امضا رسید.
و قراردادهای استقلال که پس از جنگ جهانی دوم ،بسیاری از کشورهای آسیایی از استعمار رهایی یافتند و معاهداتی برای استقلال خود امضا کردند.به عنوان مثال قرارداد هند -بریتانیا (1947) منجر به استقلال هند و پاکستان شد .
معاهدات مدرن و منطقه ای : معاهده صلح سانفرانسیسکو(1951) ژاپن در این معاهده پس از جنگ جهانی دوم ،حاکمیت خود را دوباره تایید کرد و متعهد به عدم توسعه طلبی نظامی شد . سازمان آ سه آن و سازمان همکاری شانگهای نمونه هایی از معاهدات منطقه ای هستند که بر همکاری های اقتصادی ، امنیتی و سیاسی تاکید دارند.
قراردادهای بین المللی در زمینه انرژی و تجارت بخصوص قراردادهای نفتی و گازی به دلیل شرایط جغرافیای کشورهای
آسییایی خصوصا کشورهای خاورمیانه و آسیای مرکزی صورت گرفت و معاهدات مهمی با قدرت های جهانی و شرکت های چند ملیتی امضا کردند.و پیمان های تجاری از قبیل توافقنامه کمربند و جاده چین و قراردادهای تجارت آزاد میان کشورهای آسیایی و دیگر مناطق جهان به افزایش اهمیت آسیا در تجارت جهانی کمک کرده اند.